Dệt May

  • Việt Nam được sử dụng vải ngoài TPP trong 5 năm.
Trong thời gian 5 năm sau khi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) có hiệu lực, hàng dệt may của Việt Nam vẫn được hưởng ưu đãi thuế dù sử dụng một số loại vải, nguyên phụ liệu sản xuất ngoài TPP, theo văn kiện hiệp định TPP được các nước công bố hôm 5-11.

Ảnh minh họa: Thu Nguyệt.
Toàn văn kiện này chia ra các chương cụ thể, trong đó có cam kết của từng nước đối với từng mặt hàng. Hiện toàn bộ 11 nước còn lại trong TPP là thị trường của 65% kim ngạch xuất khẩu dệt may của Việt Nam, trong đó thị trường Mỹ chiếm gần 75%.
Dệt may cũng được xem là mặt hàng có nhiều lợi ích khi TPP có hiệu lực, vì việc nhà nhập khẩu Mỹ được giảm/bỏ thuế nhập khẩu sẽ giúp lượng đơn hàng đặt may tại Việt Nam tăng cao. Hiện nay, nhìn chung hàng dệt may từ Việt Nam sang Mỹ có mức thuế bình quân 17,5%.
Vậy Mỹ cam kết mở cửa như thế nào đối với hàng dệt may trong TPP? Đối với hàng dệt may (trong chương 61, 62 và 63), Mỹ cam kết bỏ thuế ngay lập tức với nhiều mặt hàng dệt may từ 11 nước TPP, trong đó có Việt Nam.
Tuy nhiên, cũng có những mặt hàng dệt may xuất sang Mỹ sẽ bỏ thuế dần theo một số lộ trình khác nhau tùy từng mặt hàng, và chỉ bỏ hoàn toàn sau 6-10 năm sau khi hiệp định có hiệu lực. Cụ thể như, Mỹ sẽ giảm 50% thuế của mức thuế cơ bản (base rate) khi hiệp định có hiệu lực, và giữ mức thuế đã giảm này trong 10 năm, và chỉ xóa bỏ vào năm thứ 11. Hay, Mỹ chỉ giảm 35% của mức thuế cơ bản ngay khi TPP có hiệu lực và giữ nguyên mức này trong 5 năm; đến năm thứ 6 thì giảm thêm 15%, và giữ nguyên cho đến năm thứ 10, và chỉ bỏ hoàn toàn vào năm thứ 11.
Tuy nhiên, để hưởng ưu đãi thuế này, hàng dệt may của Việt Nam cũng như các thành viên khác trong TPP phải đáp ứng được quy tắc xuất xứ. Trong chương riêng về dệt may (chương 4), theo quy tắc yêu cầu mức tối thiểu (De minimis), những hàng hóa (thuộc hoặc không thuộc chương 61-63) không đạt quy tắc xuất xứ về chuyển đổi mã hàng hóa để được hưởng ưu đãi trong TPP vẫn được xem là hàng hóa có xuất xứ nếu phần nguyên liệu không có xuất xứ (như sợi, vải) có trọng lượng không vượt quá 10% tổng trọng lượng của sản phẩm.
Ngoài ra, những sản phẩm (thuộc hay không thuộc chương 61-63) nếu có chứa sợi đàn hồi (elastomeric yarn) sẽ phải đáp ứng quy tắc xuất xứ là sợi này được sản xuất hoàn toàn tại một/nhiều thành viên TPP. Tuy nhiên, chương này cũng có quy định về danh sách nguồn cung thiếu hụt (short-supply list) cho phép những hàng dệt may vẫn được hưởng ưu đãi thuế dù được sản xuất từ một số vải, nguyên vật liệu không có xuất xứ TPP.
Tuy nhiên, TPP cũng quy định cụ thể nguyên liệu này phải được dùng để sản xuất mặt hàng cuối là gì (phải thuộc nhóm hàng hóa cụ thể nào, quy định rõ về mã HS từ 2-6 số). Danh sách này gồm hai phần: tạm thời (áp dụng trong 5 năm sau khi TPP có hiệu lực) và vĩnh viễn.
Các đường dẫn đến nội dung cam kết trong TPP về hàng dệt may:
Tổng xuất khẩu của ngành dệt may Việt Nam 9 tháng đầu năm là 19,9 tỉ đô la Mỹ, riêng xuất khẩu dệt may là gần 17 tỉ đô la Mỹ. Trong đó, xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang thị trường các nước TPP đạt 11,1 tỉ đô la Mỹ, tức chiếm trên 65% xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam.
Trong các nước TPP, Việt Nam xuất khẩu hàng dệt may nhiều nhất là đến thị trường Mỹ, Nhật Bản, Canada, Úc, Chi Lê. Tuy nhiên, trong đó chủ yếu vẫn là thị trường Mỹ (8,3 tỉ đô la Mỹ) và Nhật Bản (trên 2 tỉ đô la Mỹ).
  • Báo chí các nước nhận định Việt Nam hưởng lợi nhiều nhất từ TPP.

Sản xuất may mặc xuất khẩu tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên May mặc Bình Dương. (Ảnh: Hải Âu/TT


Theo hãng thông tấn Canada (CP), Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) - một thỏa thuận thương mại đầy tham vọng - sẽ thúc đẩy nền kinh tế của 12 nước thành viên thông qua việc mở rộng thị trường giao thương nội khối. Tuy nhiên, lợi ích mang lại cho các bên sẽ không giống nhau và một trong những nước được hưởng lợi nhiều nhất là Việt Nam.

Hãng CP cho rằng Việt Nam nằm trong số các nước hưởng lợi nhiều nhất từ TPP với sự bùng nổ lợi nhuận trong hai ngành may mặc và giầy da, nhờ việc dỡ bỏ thuế quan ở Mỹ và một số thị trường lớn khác. Tất nhiên bên cạnh Việt Nam, ngành ôtô của Nhật Bản, ngành điện tử và bán dẫn của Malaysia cũng được hưởng lợi từ thỏa thuận thương mại lịch sử vừa được ký tại Atlanta của Mỹ hôm 5.10.
TPP sẽ phải chờ được Quốc hội các nước thành viên thông qua và đây sẽ là một trong những thỏa thuận thương mại tự do lớn nhất thế giới với quy mô chiếm 40% thương mại toàn cầu và có tổng GDP gần 30.000 tỷ USD. TPP sẽ thúc đẩy tự do hóa thương mại, đồng thời siết chặt các tiêu chuẩn lao động và môi trường ở tất cả các nước thành viên.

Đối với Mỹ, TPP là trọng tâm trong chính sách của chính quyền Tổng thống Barack Obama tăng cường can dự vào châu Á-Thái Bình Dương. Tất nhiên về lý thuyết, Bắc Kinh cũng có thể tham gia hiệp định này nếu đáp ứng các tiêu chuẩn về lao động và môi trường. Tuy nhiên, vì hiện Trung Quốc chưa tham gia nên các doanh nghiệp trong nước sẽ bị mất nhiều cơ hội, nhất là so với các nước châu Á là thành viên TPP. Nhiều lợi ích từ TPP sẽ chảy sang Việt Nam, nơi có nền kinh tế tăng trưởng ấn tượng và các doanh nghiệp ngày càng lớn mạnh hơn.

Theo Rajiv Biswas, nhà kinh tế trưởng về châu Á-Thái Bình Dương của tổ chức IHS Global Insight, “đây là cơ hội chuyển đổi thực sự cho Việt Nam. Họ (các doanh nghiệp may mặc của Việt Nam) sẽ có lợi thế rất lớn so với nhiều đối thủ cạnh tranh khác trong việc tiếp cận thị trường Mỹ, nơi đang áp mức thuế 17% đối với quần áo nhập khẩu”. Ngành giầy da của Việt Nam cũng sẽ được hưởng lợi từ sự yếu thế cạnh tranh ở Mỹ, Mexico và Canada, những nước sẽ có thế mạnh rõ rệt trong các ngành nông nghiệp, máy móc và thiết bị điện tử.

Việc tham gia TPP, cộng với sự kiện Việt Nam trước đó ký Hiệp định Thương mại Tự do với Liên minh châu Âu (EU), sẽ giúp đất nước thu hút mạnh đầu tư. Từ vài năm nay, một số tập đoàn lớn như Samsung Electronics đã cho xây dựng nhiều nhà máy mới ở Việt Nam, cho thấy Việt Nam có sức hấp dẫn lớn hơn Trung Quốc. Trước đây, Trung Quốc từng được coi là công xưởng của thế giới, nhưng điều này đang dần thay đổi do chi phí lao động tăng lên.

Chuyên gia Rajiv Biswas và nhiều nhà phân tích khác cho rằng kinh tế Việt Nam sẽ đạt tốc độ tăng trưởng cao nhất, do thu nhập bình quân đầu người hiện nay tương đối thấp. 

Theo dự báo của Eurasia Group, kinh tế Việt Nam sẽ tăng trưởng 11% vào năm 2025, trong đó xuất khẩu tăng 28%. “Tốc độ này vượt xa bất kỳ thành viên nào (trong TPP)” và Việt Nam sẽ trở thành “điểm đến ưa thích” của các nhà sản xuất giá rẻ muốn duy trì cạnh tranh dựa trên giá nhân công thấp, Eurasia Group nhận định trong báo cáo đưa ra hồi tháng Bảy. Những ngành được hưởng lợi nhiều nhất là dệt may và giầy da, do nhiều nhà sản xuất nước ngoài sẽ dịch chuyển một phần hoạt động sang Việt Nam. 

“Những gì chúng ta đang thấy là một số nguyên liệu đầu vào như sợi, vải đang được chuyển sang Việt Nam để đảm bảo thành phẩm cuối cùng sẽ có tỷ lệ xuất xứ cao hơn trước đây”, nhà kinh tế trưởng Biswas nhận định.

Những năm gần đây, công ty may mặc Lever Style - có trụ sở tại Hong Kong (Trung Quốc) và là đối tác của các hãng danh tiếng như Hugo Boss và J. Crew - cũng đã chuyển dịch một phần hoạt động từ miền Nam Trung Quốc sang Việt Nam. 

Theo Chủ tịch Lever Style, ông Stanley Szeto, TPP sẽ thúc đẩy công ty “tiếp tục chuyển dịch sản xuất nhiều hơn” và phải tăng thêm sản lượng ở Việt Nam.

Bên cạnh Việt Nam, Malaysia cũng được hưởng nhiều lợi ích từ việc tham gia TPP. Các nhà xuất khẩu của nước này sẽ có lợi thế cạnh tranh nhiều hơn so với các đối thủ trong khu vực. Là một mắt xích chính trong chuỗi sản xuất thiết bị điện tử toàn cầu, việc tham gia TPP sẽ giúp kinh tế Malaysia tăng 5,6% vào năm 2025.

Ngành công nghiệp ôtô của Nhật Bản cũng sẽ thu lợi từ việc tiếp cận các thị trường lớn, nhất là tại Bắc Mỹ. Eurasia Group dự báo đến năm 2025, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của nền kinh tế lớn thứ hai châu Á sẽ tăng thêm 105 tỷ USD. Tuy nhiên, một yếu tố khác quan trọng hơn đối với Nhật Bản là thông qua TPP, chính phủ của Thủ tướng Shinzo Abe sẽ đẩy mạnh tái cấu trúc nền kinh tế theo mục tiêu đặt ra trong chương trình “Abenomics” nhằm khôi phục tăng trưởng sau hai thập kỷ đình trệ.

Trong bài đăng trên Financial Review, TPP cũng giúp ngành giáo dục của Australia được hưởng lọi, như giúp mở rộng thị trường giáo dục Việt Nam cho các nhà giáo dục “xứ sở Kangaroo”. Một lợi ích mà TPP đem lại cho ngành công nghiệp giáo dục của Australia được Bộ trưởng Thương mại Andrew Robb ca ngợi là triển vọng thiết lập dễ dàng hơn các khóa học tại Việt Nam cho các nhà giáo dục Australia. Tuy nhiên, Giám đốc điều hành Hiệp hội giáo dục quốc tế Australia Phil Honeywood cho rằng các tổ chức giáo dục muốn thành lập cơ sở ở nước ngoài vẫn bị cản trở vì thiếu các hiệp định thương mại toàn diện trong lĩnh vực giáo dục. 

Ông Phil Honeywood nói: "Chúng tôi mong muốn chứng kiến một hiệp định toàn diện hơn là bước tiếp cận từng phần với từng nước. Chúng tôi đánh giá cao nhiệm vụ lớn lao mà Bộ trưởng Robb đã thực hiện nhưng chúng tôi vẫn không có các hiệp định toàn diện như các ngành công nghiệp khác". Các cơ sở giáo dục đang tìm kiếm nhiều hơn các cơ hội đột phá về mặt thương mại nhằm thúc đẩy ngành công nghiệp xuất khẩu giáo dục trị giá 18 tỷ AUD một năm của Australia lên cấp độ mới với một số lượng lớn sinh viên đăng ký theo học.

Theo chuyên gia kinh tế Marcel Theilant thuộc trung tâm Capital Economics, lợi ích lớn nhất của TPP là các nền kinh tế đều sẽ tăng trưởng khi những ngành bảo hộ trước đây cũng phải bước vào môi trường cạnh tranh.
THEO VŨ HÀ-SAO BĂNG (TTXVN/VIETNAM+)